وقتی سؤالی دارید مانند اینکه سئو چیست؟ یا پرکاربردترین اصطلاحات سئو چه هستند؟ احتمالاً یکی از اولین راهکارهایی که به ذهنتان می‌رسد این است که آن را در گوگل تایپ کنید و جواب را بگیرید. گوگل یک موتور جستجو است؛ یعنی نتایج مختلف در رابطه با جستجوی کاربران را ارزیابی می‌کند و بهترین نتیجه را برای پاسخگویی به سؤال یا نیاز کاربر ارائه می‌دهد.
در این مقاله از سایت آموزش سئو، مختصر و مفید توضیح می‌دهیم موتور جستجو چیست و چطور کار می‌کند. همچنین پرکاربردترین جستجوگرهای وب در دنیا را نام می‌بریم و درباره آینده موتورهای جستجو صحبت می‌کنیم.
موتور جستجو چیست؟
موتور جستجو (Search Engine) یا جستجوگر وب نرم‌افزار آنلاینی است که به کاربرها کمک می‌کند آنچه به صورت آنلاین به دنبال آن می‌گردند را پیدا کنند. این نرم‌افزارها از طریق کلمات کلیدی، تصاویر یا صوت‌هایی که کاربر جستجو می‌کند، نیاز او را متوجه می‌شوند، در پایگاه داده خود نتایج مرتبط را پیدا می‌کنند و آن‌ها را خیلی سریع به کاربر ارائه می‌دهند. در حال حاضر جستجو بر اساس کلمه کلیدی و متن، متداول‌ترین روش کار کردن با موتورهای جستجو است؛ اما پیشرفت تکنولوژی این نرم‌افزارها را به قابلیت جستجوی صوتی و تصویری هم مجهز کرده است.
انواع موتور جستجو
موتورهای جستجو انواع مختلفی دارند که در ادامه آن‌ها را نام می‌بریم و درباره هرکدام توضیح می‌دهیم:
- موتور جستجوی عمومی: آن‌ها شناخته‌شده‌ترین نوع گوگل هستند؛ گوگل و بینگ در این دسته قرار می‌گیرند.
- موتور جستجوی تخصصی: آن‌ها به‌صورت تخصصی در یک حوزه فعالیت می‌کنند. به‌عنوان مثال Google Scholar در بین مقالات علمی جستجو می‌کند یا MedlinePlus جستجوگر تخصصی در حوزه پزشکی است. بعضی از این جستجوگرها به‌صورت عمومی در دسترس هستند و بعضی دیگر تنها به دارندگان مجوز مانند کاربران دانشگاه‌ها اجازه دسترسی می‌دهند.
موتورهای جستجو چطور کار می‌کنند؟
این یکی از سؤالاتی است که اگر بخواهیم به‌صورت تخصصی آن را باز کنیم، باید یک کتاب درباره‌اش بنویسیم! نحوه عملکرد جستجوگرهای وب تا حدی برای ما اهمیت دارد که بتوانیم از آن‌ها استفاده کنیم و با بهینه‌سازی وب‌سایت خود بر اساس این عملکرد، رتبه‌های خوبی بگیریم.
در ادامه نحوه کار کلی انواع موتور جستجو را به‌صورت مرحله‌به‌مرحله بررسی می‌کنیم:
- خزش (Crawl): موتورهای جستجو ربات‌هایی به نام خزنده (Crawler) دارند. این ربات‌ها صفحه‌های مختلف سایت‌ها را بررسی می‌کنند، از صفحه‌ای و به صفحه دیگر می‌روند و داده‌ها را جمع‌آوری می‌کنند.
- ذخیره اطلاعات در پایگاه داده: تمام انواع موتور جستجو پایگاه داده‌ای برای ذخیره اطلاعات خزنده‌ها دارند. خزنده‌ها داده‌ها را برای ذخیره به این پایگاه ارسال می‌کنند. آن‌ها در بازه‌های زمانی مختلف، دوباره صفحه‌های سایت‌ها را خزش می‌کنند تا اگر تغییری ایجاد شده، داده‌های پایگاه داده را بروزرسانی کنند.
- شاخص کردن (Indexing): در این فرایند، صفحه‌های خزش‌شده در فهرست نتایج موتورهای جستجو قرار می‌گیرند.
- رتبه‌بندی (Ranking): هرچقدر یک صفحه کیفیت بالاتری داشته باشد و بهتر نیاز کاربر را پاسخ دهد، رتبه بهتری در فهرست نتایج پیدا می‌کند. موتور جستجو از الگوریتم‌های مشخصی برای رتبه‌بندی صفحه‌ها و ارزیابی کیفیت آن‌ها استفاده می‌کند.
- نمایش نتایج: نتایج جستجو بر اساس کلمات کلیدی که کاربر سرچ کرده است، به او نمایش داده می‌شوند. موتورهای جستجو ممکن است از داده‌هایی مثل اطلاعات موقعیت مکانی کاربر یا سوابق جستجوهای قبلی او برای ارائه نتایج شخصی‌سازی‌شده استفاده کنند.
پرکاربردترین موتورهای جستجو در دنیا
احتمالاً می‌دانید که گوگل پرکاربردترین موتور جستجوی دنیاست؛ تا جایی که وقتی در دنیای تجارت و دیجیتال مارکتینگ راجع به سئو صحبت می‌کنیم، منظورمان بهینه‌سازی سایت برای گوگل است! در سال ۲۰۲۴، حدود ۸۲ درصد از کاربران از گوگل استفاده می‌کنند.
بعد از گوگل Being بیشترین تعداد کاربر را دارد؛ بیش از ۱۰ درصد از کاربران اینترنت از بینگ استفاده می‌کنند. آمار نشان می‌دهد از سال ۲۰۲۳ تعداد کاربرهای Being افزایش پیدا کرده است و تعداد کاربران گوگل روند کاهشی داشته. در نیمه‌های سال ۲۰۲۳، بیش از ۸۷ درصد کاربران از گوگل استفاده می‌کردند و تنها ۷ درصد کاربر بینگ بودند.
البته علاوه بر این غول‌های قدرتمند، موتورهای جستجوی دیگری هم وجود دارند که در ادامه آن‌ها را نام می‌بریم:
- یاهو (Yahoo)
- یاندکس (Yandex)
- اسک (Ask)
- بایدو (Baidu)
- داک‌داک‌گو (DuckDuckGo)
لیست موتورهای جستجوی ایرانی
در ایران چند موتور جستجوی ملی فعال هستند، اما هنوز خیلی شناخته نشده‌اند. این جستجوگرها به خاطر ارتباط با طرح صیانت و کنترل محتواهای منتشرشده در اینترنت، حاشیه‌های مختلف و مخالفان و موافقان بسیاری دارند. لیست تعدادی از موتورهای جستجوی ایرانی عبارتند از:
- پارسیک
- پارسی‌جو
- گردو
- ذره‌بین
بعضی از موارد لیست بالا قدیمی‌تر هستند و تقریباً از سال ۱۳۸۰ کارشان را آغاز کرده‌اند. تعدادی از موتورهای جستجوی ملی هم پروژه‌های شکست‌خورده به حساب می‌آیند و اکنون دیگر کار نمی‌کنند.
تفاوت موتور جستجو و مرورگر
بسیاری از افراد تصور می‌کنند موتور جستجو همان مرورگر است؛ اما به بیان ساده می‌توان گفت مرورگر ابزار استفاده از موتور جستجو است. کاربر با استفاده از مرورگر درخواست خود را به موتورهای جستجو ارسال می‌کند، مرورگرها بعد از بازیابی اطلاعات مورد نیاز کاربر که از قبل در پایگاه داده ذخیره شده، داده‌های مرتبط را به کاربر نمایش می‌دهند. به عبارت دیگر می‌توان گفت مرورگرها نمایش‌دهنده داده‌های موتورهای جستجو هستند.
آینده موتورهای جستجو به کدام سمت می‌رود؟
این یکی از مهم‌ترین سؤالاتی است که در حوزه سئو مطرح می‌شود. در سال‌های اخیر پیشرفت چشم‌گیر هوش مصنوعی باعث شده است که بسیاری از کاربران تصور کنند در آینده موتورهای جستجو دیگر کاربردی نخواهند بود یا حتی مشاغلی مثل سئو و تولید محتوا هم از بین می‌رود!
تکنولوژی‌های جدید تغییرات گسترده‌ای در جستجوگرها و حتی نحوه عملکرد کاربران ایجاد می‌کنند. به نظر می‌رسد شیوه فعالیت سایت‌ها و بهینه‌سازی آن‌ها در آینده تغییر می‌کند و کارشناسان فعال در این حوزه نیاز به بروزرسانی مداوم اطلاعات خود دارند.
در ادامه به تعدادی از تغییرات احتمالی در آینده موتورهای جستجو اشاره می‌کنیم:
- نتایج جستجو با استفاده از تکنولوژی‌هایی مانند هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، دقیقاً متناسب با نیاز کاربر می‌شود و شخصی‌سازی‌شده خواهد بود.
- قابلیت‌های جستجوی غیرمتنی مانند جستجو بر اساس تصویر یا صوت پیشرفته‌تر خواهد شد.
- موتورهای جستجو قابلیت درک معنا را پیدا می‌کنند و می‌توانند بر اساس معنا و مفهوم جستجوی کاربر نتایج را به او ارائه دهند. آن‌ها دیگر فقط به تطابق کلمات کلیدی به‌کاررفته در جستجوی کاربر و محتواهای سایت‌ها محدود نخواهند بود.
- به کمک تکنولوژی اینترنت اشیا (IOT) و واقعیت افزوده (VR) امکان دسترسی به موتور جستجو با دستگاه‌های مختلف فراهم می‌شود و شیوه‌های جدید و خلاقانه‌ای از جستجو در دنیا مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
- تعامل در موتورهای جستجو بیشتر می‌شود؛ آن‌ها به کمک چت‌بات‌ها و سیستم‌های پاسخگویی هوشمند، قابلیت تعامل بیشتر با کاربر را پیدا می‌کنند.
سخن پایانی
در این مقاله بررسی کردیم موتور جستجو چیست، انواع آن کدامند و چطور کار می‌کنند. همچنین درباره مشهورترین موتورهای جستجو توضیح دادیم و تغییرات احتمالی این ابزارها در آینده را بررسی کردیم. سئو و بهینه‌سازی سایت یکی از مشاغلی است که تغییرات و بروزرسانی‌های بسیاری را تجربه می‌کند، اما احتمالاً هیچ‌وقت حذف نخواهد شد؛ چون انسان‌ها همیشه سؤال‌هایی دارند که از موتورهای جستجو بپرسند!
ما در دوره رایگان آموزش سئو شما را با نحوه بهینه‌سازی سایت‌ها برای رسیدن به رتبه‌های برتر در صفحه نتایج گوگل آشنا می‌کنیم. شما می‌توانید با دانلود این دوره اولین گام را برای آشنایی با دنیای سئو و شروع فعالیت در این مسیر بردارید. و خیلی راحت رتبه سایت خود را در نتایج موتورهای جستجو بهبود دهید.
